JESSICA – nazwa ta oznacza wspólne europejskie wsparcie na rzecz inwestycji w obszarach miejskich. Jest o inicjatywa z nowatorskim podejściem do wykorzystywania środków unijnych, zakładającym odejście od finansowania dotacyjnego na rzecz finansowania zwrotnego.

Dzięki jej pilotażowemu wdrożeniu w ramach obecnego okresu programowania, część polskich regionów, które zdecydowały się na jej wdrażanie, zdobędzie niezwykle cenne doświadczenie, umożliwiające efektywniejsze wdrażanie nowatorskich instrumentów inżynierii finansowej, które mają stanowić główną oś perspektywy finansowej UE na lata 2014 – 2020.

Inicjatywa Jessica pozwala wykorzystać część środków pochodzących z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na dokonywanie zwrotnych inwestycji w zintegrowane projekty miejskie, ujęte w lokalnych dokumentach strategicznych. W odróżnieniu od instrumentów dotacyjnych oferuje ona znacząco szerszy wachlarz instrumentów finansowych, obejmujący wkłady kapitałowe, kredyty czy też gwarancje, stanowiąc lepszą i bardziej kompleksową odpowiedź na potrzeby inwestycyjne miast. Mechanizm finansowy JESSICA zakłada, iż Fundusz Powierniczy dofinansowuje Fundusze Rozwoju Obszarów Miejskich tworzone przez poszczególne województwa ze środków własnych oraz innych partnerów publicznych i prywatnych na podstawie ściśle określonych umów. Fundusze miejskie inwestują w konkretne projekty miejskie poprzez pożyczki, gwarancje etc. Projekty realizowane przy wsparciu z Inicjatywy JESSICA z założenia powinny generować dochód.

W Polsce JESSICA jest wdrażana regionalnie w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO). Decyzja odnośnie przystąpienia do Inicjatywy JESSICA należy do zarządów województw na etapie przygotowania RPO.

Co wspiera JESSICA?

Z finansowania w ramach Inicjatywy JESSICA mogą skorzystać projekty uprawnione do dofinansowania w ramach działania regionalnego programu operacyjnego, z którego środki zostały wyodrębnione. Wśród przykładowych rodzajów projektów wymienić można m.in. przebudowę budynków lub zespołów obiektów w celu nadania im innych niż dotąd funkcji użytkowych lub przystosowanie obiektów do nowych wymagań bez zmiany ich funkcji przy jednoczesnym zachowaniu walorów historycznych i architektonicznych istniejących obiektów przywrócenie wartości obejmujące remont lub modernizację obiektów o szczególnej wartości zabytkowej, mające na celu wyeksponowanie wartości zabytkowych danego obiektu, zagospodarowanie terenów poprzemysłowych i powojskowych na cele usługowe, handlowe, rozrywkowe, kulturalne, itp.

Katalog potencjalnych projektów wskazanych w regionalnych programach operacyjnych powinien być jednak spójny z ogólnym zakresem wsparcia w ramach Inicjatywy JESSICA nakreślonym przez Europejski Bank Inwestycyjny. Wśród kluczowych obszarów priorytetowych Inicjatywy na Mazowszu mamy projekty z zakresu Osi Priotytetowej IV – „Przejście na gospodarkę niskoemisyjną”.

Warto zaznaczyć, iż wsparcie udzielane w ramach mającej charakter zwrotny Inicjatywy JESSICA determinuje konieczność wyboru projektów zintegrowanych, posiadających przy znaczącym potencjale społecznym, odpowiedni potencjał komercyjny, mający stanowić gwarancję spłaty pozyskanego finansowania. Zgodnie z koncepcją nakreśloną przez EBI, Inicjatywa JESSICA ma bowiem służyć finansowaniu projektów lokujących się pomiędzy projektami typowo komercyjnymi, wykazującymi dużą opłacalność finansową przy relatywnie niskich efektach społecznych, a projektami z obszaru dotacyjnego, wykazującymi duże oddziaływanie społeczne na określony obszar przy niezbyt wysokiej rentowności finansowej.

Finansowanie

W odróżnieniu od większości instrumentów wsparcia dostępnych w ramach obecnej perspektywy finansowej, pomoc publiczna na realizację projektów miejskich w ramach Inicjatywy JESSICA udzielana będzie w formie preferencyjnych pożyczek. Oprocentowanie ustalane jest indywidualnie przez każdy Fundusz Rozwoju Obszarów Miejskich oraz w zależności od charakteru projektu ubiegającego się o dofinansowanie. Im większe są generowanie korzyści społeczne, tym niższe oprocentowanie może otrzymać projekt. Wnioskodawca musi zapewnić wniesienie wkładu własnego, pochodzących ze środków własnych lub zewnętrznych źródeł finansowania (w formie pozbawionej wsparcia ze środków publicznych). Może to nastąpić np. poprzez wniesienie środków własnych do przedsiębiorstwa lub pozyskanie finansowania dłużnego na zasadach komercyjnych. Zabezpieczenie spłaty pożyczki ustanawiane jest w formie weksla własnego in blanco wraz z innym zabezpieczeniem, zaproponowanym przez Wnioskodawcę. Preferowane formy zabezpieczeń to: hipoteka, zastaw oraz przeniesienie wierzytelności z umowy najmu lub innych umów, kaucja środków pieniężnych czy blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym.

Podobnie jak w przypadku instrumentów dotacyjnych, w przypadku otrzymania preferencyjnego finansowania zwrotnego wielkość pomocy publicznej wyliczana jest
w formie ekwiwalentu dotacji brutto. W przypadku pożyczki lub kredytu preferencyjnego ekwiwalent dotacji brutto wyznaczany jest jako różnica pomiędzy zdyskontowaną wartością odsetek od pożyczki oprocentowanej na warunkach rynkowych oraz zdyskontowaną wartością odsetek od pożyczki udzielanej w ramach Inicjatywy JESSICA.

W celu dokonania wyliczeń odsetek od pożyczki oprocentowanej na warunkach rynkowych przyjmuje się oprocentowanie na poziomie stopy referencyjnej, ustalanej przez Komisję Europejską dla poszczególnych krajów Unii powiększonej o marżę zależną od kategorii ratingu danego przedsiębiorstwa oraz oferowanego poziomu zabezpieczeń zgodnie z Komunikatem Komisji Europejskiej w sprawie metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych. Otrzymana w ten sposób wartość stanowi pomoc publiczną i nie może przekraczać limitów określonych dla poszczególnych województw. Warunki finansowe możliwe do uzyskania przy aplikowaniu o pożyczkę w ramach Inicjatywy JESSICA są korzystniejsze niż te oferowane przy finansowaniu komercyjnym. Należy podkreślić przede wszystkim korzystne oprocentowanie możliwe do uzyskania przez wnioskodawcę (poniżej 3% w skali roku), długi okres spłaty pożyczki z możliwą karencją w spłacie kapitału oraz brak opłat i prowizji przy udzielaniu i obsłudze pożyczki. Powyższe sprawia, iż instrument oferowany w ramach Inicjatywy JESSICA jest atrakcyjną alternatywą finansowania miejskich projektów rewitalizacyjnych.

Nabory

Nabory wniosków w ramach Inicjatywy Jessica przypominają w części klasyczne konkursy dotacyjne. Poszczególne FROM-y ogłaszając nabór (który co do zasady ma charakter otwarty), publikują dokumentację aplikacyjną oraz określają szczegółowo wymagania konkursowe. Wśród kluczowych, obligatoryjnych dokumentów, które należy przygotować na moment składania aplikacji wymienić należy wniosek o udzielenie pożyczki oraz studium wykonalności zawierające szczegółowe analizy finansowo – ekonomiczne przedsięwzięcia.

Procedura oceny złożonych wniosków różni się jednak od konkursów dotacyjnych i składa się z następujących części: oceny formalnej, oceny ekonomiczno-finansowej (inżynieryjno-technicznej) oraz oceny merytorycznej. W przypadku gdy wniosek jest niekompletny lub zawiera uchybienia, FROM wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku lub usunięcia stwierdzonych uchybień. W odróżnieniu od konkursów dotacyjnych wnioskodawca pozostaje w trackie oceny wniosku w bezpośrednim kontakcie z FROM-em, przez co na bieżąco mogą być rozwiązywane kwestie wymagające uzupełnień.